انعکاس روز؛ دکتر رکسانا دانیالی – گیمنما با نام علمی Gymnema sylvestre، گیاهی چند ساله و بالا رونده بومی مناطق مرکزی و غرب هند، نواحی استوایی آفریقا و استرالیا به شمار می رود که هزاران سال است از برگ های آن در طب سنتی آیورودا هند استفاده می شود.

کاربردهای سنتی این گیاه فوق العاده به درمان بیماری هایی از جمله دیابت، مالاریا و حتی مار گزیدگی باز می گردد.

به گفته محققان به نظر می رسد که گیمنما از جذب قند جلوگیری می کند و از همین مسیر سبب کاهش قند خون و همچنین کمک به بیماران دیابتی می شود. تاثیر گیاه مذکور در کنترل دیابت به یکی از محبوبت ترین موضوعات پژوهش های علمی به خصوص در طب غربی تبدیل شده است.

امروزه انواع مکمل های دارویی حاوی عصاره برگ های این گیاه از طریق داروخانه های سراسر کشور قابل خریداری هستند.

در ادامه نگاه دقیق تری به برخی از فواید شناخته شده گیمنما خواهیم داشت. گفتنی است که این موارد با استناد به مقالات منتشر شده توسط مرکز ملی اطلاعات زیست فناوری آمریکا جمع آوری شده اند:

میل به شکر را با کاهش جذابیت غذاهای شیرین محدود می کند

دیده شده که Gymnema sylvestre می تواند به کاهش هوس نسبت به قند کمک کند. بر اساس پژوهش های انجام شده گیمنمیک اسید که یکی از ترکیبات اولیه فعال در ساختار گیمنما محسوب می شود، نقش مهمی در سرکوب میل به شیرینی جات بر عهده دارد.

اما مکانیسم چنین عملکردی چیست؟ هنگامی که این ترکیب گیاهی پیش از وعده غذایی و یا نوشیدنی شیرین مصرف شود، گیمنمیک اسید گیرنده های قند موجود در جوانه های چشایی فرد را مسدود می کند و بدین ترتیب طعم لذت بخش شیرینی را از بین می برد.

در یک مطالعه روی افراد روزه دار به نیمی از آنها عصاره گیمنما داده شد. آنهایی که مکمل دریافت کرده بودند اشتهای کمتری برای مصرف غذاهای شیرین در وعده غذایی بعدی داشتند و در مقایسه با گروه کنترل، شمار بیشتری از آنها حجم غذای انتخابی خود را محدود کردند.

به کاهش قند خون کمک می کند

به گزارش سازمان جهانی بهداشت، بیش از ۴۲۰ میلیون نفر در سراسر جهان به دیابت مبتلا هستند و انتظار می رود که این تعداد روند افزایشی هم داشته باشد. دیابت یک بیماری متابولیک است که با سطح بالای قند خون مشخص می شود. این اختلال به دلیل ناتوانی بدن در تولید یا استفاده موثر از انسولین رخ می دهد.

مشخص شده که گیمنما دارای خواص ضد دیابتی است و از این رو به عنوان مکمل در کنار داروهای مخصوص بیماران دیابتی مورد استفاده قرار می گیرد. لازم به ذکر است که به این گیاه گورمار نیز می گویند که در زبان هندی به معنای “نابود کننده قند” است. از طرفی همان اثری که روی جوانه های چشایی اعمال می شود، در خصوص گیرنده های روده هم صدق می کند و بدین ترتیب جذب قند مسدود شده و سطح قند خون بعد از غذا کاهش می یابد.

محققان توضیح می دهند که مصرف ۲۰۰ الی ۴۰۰ میلی گرم گیمنمیک اسید جذب روده ای قند را به طور قابل ملاحظه ای کاهش می دهد. در واقع کاهش قند خون بعد از غذا سبب کاهش میانگین سطح قند خون طی زمان می شود و عوارض دیابت در دراز مدت را محدود می کند. در مجموع این گیاه نه تنها به کاهش قند خون بعد از غذا یاری می رساند، بلکه سطح قند خون ناشتا را نیز پایین می آورد.

سطح کلسترول و تری گلیسیرید را بهبود می بخشد و خطر بیماری های قلبی- عروقی را کاهش می دهد

گیمنما همچنین ممکن است به کاهش سطح LDL و تری گلیسیرید نیز منتج شود. در حالی که این گیاه شگفت انگیز بخش مهمی از شهرت خود را مدیون اثر کاهندگی قند خون است، دانشمندان معتقد هستند که بر جذب چربی و سطح چربی خون هم تاثیرگذار است.

در یک مطالعه روی موش هایی که رژیم غذایی پر چرب داشتند، عصاره گیمنما به حفظ وزن و سرکوب تجمع چربی های کبدی کمک کرد. همچنین حیواناتی که با عصاره گیاهی و رژیم غذایی معمولی تغذیه شده بودند، سطوح تری گلیسیرید پایین تری را نشان دادند. همین اثرات مثبت بر LDL و تری گلیسیرید می تواند به کاهش ریسک ابتلا به بیماری های قلبی- عروقی کمک کند.

ممکن است به کاهش وزن کمک کند

بر اساس نتایج به دست آمده از پژوهش های مختلف، عصاره برگ های گیمنما به کاهش وزن در حیوانات و انسان ها کمک می کند. یک مطالعه ۳ هفته ای کاهش وزن بدن در موش هایی که عصاره آبی این گیاه را دریافت کرده بودند، به اثبات رساند. در پژوهشی دیگر موش هایی که رژیم غذایی پر چرب داشتند و در کنار آن با عصاره گیمنما هم تغذیه شده بودند، افزایش وزن کمتری را نشان دادند.

علاوه بر مطالعات فوق، در یک بررسی علمی ۶۰ داوطلب نسبتا چاق که عصاره گیمنما مصرف می کردند تحت آزمایش قرار گرفتند. در این گروه کاهش ۵ الی ۶ درصدی وزن بدن به همراه کاهش مصرف غذا مشاهده شد.

از جمله دیگر فواید گیاه گیمنما می توان از موارد زیر نام برد:

– کمک به کاهش التهاب به واسطه محتوای تانن و ساپونین خود

– کمک به مدیریت ریزه خواری

میزان مصرف این گیاه بسته به روش استفاده از آن دارد. برای مثال برای مصرف به صورت چای باید برگ ها به مدت ۵ دقیقه جوشانده شوند و پیش از نوشیدن به محلول ۱۰ الی ۱۵ دقیقه فرصت ته نشینی داده شود. مکمل های دارویی خوراکی نیز در دوز ۱۰۰ میلی گرم ۳ الی ۴ مرتبه در روز کفایت می کنند.