«پزشک نیا با اطلاعات به روز از جریان هنر مدرن دنیا در سرزمینی زندگی می‌کرد که او را و آثارش را درک نمی‌کرد؛ زیرا نقاشان کلاسیک آن زمان تحمل آثار نقاشان مدرن را نداشتند و مردم عادی هم عادت به دیدن نقاشی نکرده بودند (پرویز کلانتری، سال ۹۱ ، بزرگداشت زنده یاد هوشنگ پزشک نیا).
آثار پزشک نیا تاکنون در نمایشگاه هایی چون «تنهایی»، «فراموشی» و «پریشانی» به نمایش عموم درآمده است؛ نام هایی که هر کدام اشاره به مقطعی از زندگی هنرمند و ویژگی های شخصیتی و حرفه ای او دارند.
پزشک نیا «تنها» بود؛ این جمله را پرویز کلانتری در توصیف هنرمندی می گوید که از دوران دبیرستان او را می شناخت و ادامه می دهد: «زمانه او را درک نمی‌کرد. در دورانش گالری نقاشی وجود نداشت که آثارش را به نمایش بگذارد. نقاشان کلاسیک آن زمان هم تحمل آثار نقاشان مدرن را نداشتند و مردم عادی هم به دیدن نقاشی عادت نکرده بودند.»
با این همه آثار پزشک نیا سرشار از موضوعات مردم شناسی و انسان شناسی است؛ ‌روستاییان، عشایر، مردم عادی در قهوه خانه ها، کارگران و طبقه تهیدست جامعه موضوع آثار او بود و سال‌ها پیش از آن که اولین موزه مردم شناسی ایران تأسیس شود، هوشنگ‌ پزشک نیا بود که در آثارش به مردم شناسی ایران توجه کرده بود و بعد از او در آثار نقاشان دیگری چون ضیاءپور، شیبانی و … ادامه یافت.

از نمونه آثار هوشنگ پزشک نیا

شباهت ون گوگ و پزشک نیا
به گزارش انعکاس روز و به نقل از ایسنا، عده ای «هوشنگ پزشک نیا» را «ونسان ون گوگ» ایرانی می دانند. از جمله این افراد پرویز کلانتری است. این هنرمند، با مقایسه زندگی پزشک نیا و ون گوگ در این زمینه توضیح می دهد: همان کاری که ونسان ون گوگ در آثارش می‌کرد و تابلوهایی از سیب زمینی خورها داشت، پزشک نیا هم در آثارش به نمایش می گذاشت و از این منظر شباهت بسیاری میان آثار او و ونگوک دیده می شود.
ون گوگ را در زمانه خودش کسی درک نکرد، پزشک نیا هم درک نشد، بعد از ۵۰ سال ونسان ون گوگ شناخته شد و بعدها دچار روان پریشی شد؛ همان طور که پزشک نیا هم دچار این روان پریشی شد.
هوشنگ پزشک‌نیا در سال ۱۲۹۶ در شهر تهران متولد شد و تحصیلات خود را در مدرسه نظام‌ سپری کرد. این نقاش در سال ۱۳۱۶ نهایتا مدرک خود را در رشته تاریخ و جفرافیا از دانشسرای عالی دریافت کرد و در سال ۱۳۲۱ به شهر استانبول مهاجرت کرد تا تحصیلات خود در رشته نقاشی را آغاز کند.
پزشک‌نیا پس از گذراندن تحصیلات خود در «هنرکده‌ی استانبول» در سال ۱۳۲۵ مجددا به ایران بازگشت و این بار به استخدام شرکت نفت درآمد. این نقاش همچنین در سالی که به ایران بازگشت اولین و تنها فیلم خود به نام « استریپ» بر اساس داستان «لاله» صادق هدایت را ساخت.

از نمونه آثار پزشک نیا

مروری بر آثار هوشنگ پزشک‌نیا
توجه پزشک‌نیا به بازنمایی مسائل اجتماعی جامعه، مردم زحمت‌کش و طبقه کارگر از جمله مواردی هستند که در بیشتر آثار منتسب به او دیده می‌شود.
زمانی که پزشک‌نیا در اوایل دهه ۱۳۳۰ در آبادان و در شرکت نفت مشغول به کار می‌شود، زندگی دشوار مردم در آن منطقه این هنرمند را سخت متأثر می‌کند و این تأثیرپذیری از شرایط در آثار او نمایان شده است.
به طور کلی پزشک‌نیا هنرمندی پرشور در نقاشی و رنگ شناخته می‌شود که معمولا با انتخاب رنگ‌های هیجان‌انگیز و جسور، اثر را به آشوبی بصری می‌کشاند. این هنرمند همچنین از نخستین هنرمندانی بود که به شیوه مدرن می‌اندیشید و طراحی می‌کرد. به همین جهت لقب هنرمند نسل اول مدرنیسم در ایران نیز به او داده شده است.
ابراهیم گلستان در رابطه با آثار این هنرمند می‌نویسد: «در چهره‌ها همیشه یا بهت است، یا ترس، زجر، پخمگی و یا بیکاری. آدم‌ها یا روستایی‌اند، یا کارگرهای نفت. دل بیشتر هوای کوه و ده دارد.» پزشک‌نیا که نقاشی مدرن را در ترکیه نزد استاد فرانسوی فراگرفته بود، جسورانه در جست‌وجوی بیانی نو در نقاشی ایران بود.

تابلوی نقاشی اثر هوشنگ پزشک‌نیا که چند سال قبل اعلام شد به سرقت رفته است و سپس اینگونه عنوان شد که پیدا شده است. این تابلوی نقاشی که در ابعاد ۵۰ در ۷۰ سانتی متر است، در دهه ۴۰ خلق شده است.
تاکنون آثار هوشنگ پزشک نیا در نمایشگاه‌های مختلفی از جمله کلکسیونر ۸، ستاره‌ها همچنان می‌درخشند، دو پرتره، بزرگان هنر ایران، ریشه‌ها، صد اثر صد هنرمند و نمایشگاه نقاشی آثار هوشنگ پزشک‌نیا به نمایش گذاشته شده‌اند. این هنرمند ۱۰۴ سال قبل در چنین روزهایی (پنجم مرداد ماه) به دنیا آمد و این گزارش به این انگیزه منتشر شد. پزشک نیا در سال ۱۳۵۱ زمانی که فقط ۵۵ سال داشت از دنیا رفت.