انعکاس روز؛ دکتر رکسانا دانیالی – ویتکس یا پنج انگشت با نام علمی Vitex agnus-castus، گیاهی سرشار از فواید درمانی به شمار می رود. مزایای متعدد ویتکس سبب شده تا شرکت های داروسازی از آن برای تولید انواع مکمل های گیاهی محبوب استفاده کنند.

امروزه می توان این دسته از مکمل های دارویی و خود اجزای گیاهی را از طریق داروخانه های سراسر کشور و عطاری ها خریداری کرد.

طبق مطالعات معتبر که شماری از آنها توسط انتشارات سیج در اختیار علاقه مندان قرار گرفته اند، گیاه پنج انگشت در راستای درمان برخی از مشکلات سلامتی موثر خواهد بود:

– سندرم پیش از قاعدگی (به اختصار PMS)

– اختلالات قاعدگی

– ناباروری

– آکنه

– یائسگی

– اختلالات شیردهی

از این گیاه در عین حال می توان به عنوان محافظ در برابر نیش حشرات، کمک به بهبود عملکرد دستگاه گوارش، بواسیر یا شقاق، سردرد و کاهش عفونت سود برد. گفتنی است که ویتکس نام بزرگترین جنس از خانواده شاه پسندیان (به انگلیسی Verbenaceae) است و ۲۵ گونه مختلف در سراسر جهان را به خود اختصاص می دهد. حال در این میان Vitex agnus-castus رایج ترین ویتکس مورد استفاده برای مقاصد دارویی شناخته می شود.

میوه این گیاه که به نام فلفل راهب معروف است، ابعادی مشابه یک دانه فلفل دارد. اما دلیل استفاده از این عنوان چیست؟ گفته می شود که در دوران قرون وسطی ویتکس برای کاهش میل جنسی مردان کاربرد داشته است و به همین علت هم به میوه آن فلفل راهب می گویند. هم اکنون مشخص شده‌ که این گیاه اثری بر میل جنسی ندارد.

 میوه و همچنین سایر قسمت های گیاه در قالب داروهای گیاهی برای درمان انواع بیماری ها مصرف می شوند. لازم به ذکر است که در طب ترکی هم از ویتکس به عنوان عامل هضم کننده، ضد قارچ و همینطور ضد اضطراب استفاده می شود.

فوایدی که در ادامه با جزئیات بیشتری شرح داده می شوند، با استناد به مقاله منتشر شده به وسیله مرکز ملی اطلاعات زیست فناوری آمریکا جمع آوری شده اند:

کمک به کاهش علائم سندرم پیش از قاعدگی

یکی از ویژگی های بسیار معروف و مورد بررسی ویتکس توانایی آن در کاهش علائم آزار دهنده PMS است. این علائم شامل یبوست، تحریک پذیری، افسردگی، میگرن، درد و حساسیت سینه هستند. محققان بر این باور اند که ویتکس با کاهش سطح هورمون پرولاکتین وارد عمل می شود و از این طریق به تعادل مجدد سایر هورمون های مهم از جمله استروژن و پروژسترون کمک می کند. مجموعه این عوامل به بهبود نشانه های PMS منتهی می شود.

طی یک بررسی مشخص شد که ۹۳ درصد از بانوان مصرف کننده مکمل های حاوی ویتکس به مدت حداقل ۳ دوره قاعدگی متوالی در مقایسه با گروه کنترل، همگی کاهش علائم PMS را تجربه کردند. آنها به ویژه بر بهبود تحریک پذیری، نوسانات خلقی، سردرد و درد سینه تاکید داشتند.

کمک به کاهش علائم یائسگی

اثرات متعادل کننده هورمونی ویتکس می تواند به تسکین علائم یائسگی نیز کمک کند. طی یک مطالعه از ۲۳ شرکت کننده خانم در دوران یائسگی خواسته شد تا به مصرف روزانه روغن این گیاه بپردازند. در انتهای پژوهش بهبود برخی از مهم ترین اختلالات یائسگی نظیر تغییرات خلق و خو و خواب شبانه نامطلوب به تایید رسید.

در یک پژوهش دیگر که متشکل از ۵۲ داوطلب یائسه بود، شرکت کنندگان به صورت روزانه و منظم متعهد به استفاده از مکمل های دارویی حاوی پنج انگشت شدند. به گفته تیم پزشکی فعال در این بررسی، ۳۳ درصد از بانوان بهبود قوی و مابقی آنها بهبود متوسط علائم یائسگی به ویژه تعریق شبانه و گرگرفتگی را گزارش کردند.

با وجود این دسته از مطالعات و همچنین پژوهش های مشابه، محققان معتقد هستند که افراد علاقه مند به فواید این گیاه باید مصرف مکمل ها را به طور منظم و برای بازه زمانی حداقل ۲ الی ۳ ماه ادامه دهند. البته توصیه می شود که پیش از استفاده حتما با پزشک و یا داروساز در خصوص نحوه مصرف، عوارض و موارد منع مصرف مشورت شود.

کمک به پیشگیری از گزش حشرات

ویتکس ممکن است به پیشگیری از گزش حشرات هم کمک کند. در واقع دیده شده که عصاره تهیه شده از دانه های این گیاه به دفع پشه ها، مگس ها، کنه ها و کک ها به مدت حداقل ۶ ساعت خواهد انجامید.

طی مطالعه ای دیگر مشخص شد که اسپری حاوی عصاره ویتکس و سایر عصاره های گیاهی موثر، حداقل ۷ ساعت مقابل شپش سر محافظت ایجاد می کنند. علاوه بر این بر اساس یک سری تحقیقات تکمیلی، ویتکس می تواند لارو شپش را بکشد و مانع از تبدیل آن به شپش بالغ شود.

سایر مزایای بالقوه

– تخفیف سردرد: در یک مطالعه مصرف روزانه مکمل های حاوی ویتکس به مدت ۳ ماه توانست شدت میگرن در زنان مستعد طی دوره های قاعدگی را تا ۶۶ درصد کاهش دهد.

– اثرات ضد باکتریایی و ضد قارچی: مطالعات آزمایشگاهی نشان می دهند که اسانس های ساخته شده از ویتکس می توانند با قارچ ها و باکتری های مضر مانند استافیلوکوک و سالمونلا مبارزه کنند.

– کاهش التهاب: تست های آزمایشگاهی و حیوانی توصیه می کنند که به احتمال بالا ترکیبات موجود در ویتکس حاوی خواص ضد التهابی هستند.

– ترمیم استخوان: در یک مطالعه معتبر مارکرهای ترمیم استخوانی در زنان مبتلا به شکستگی های استخوان که ترکیبی از مکمل های متشکل از ویتکس و منیزیم دریافت کرده بودند، در مقایسه با گروه دارونما افزایش نسبی نشان دادند.

– پیشگیری از حملات صرع: برخی از مطالعات حیوانی حاکی از آن هستند که ویتکس می تواند حملات تشنج در بیماران مبتلا به صرع را کاهش دهد.

—————————————————————-

بیشتر بخوانید: 

*همه چیز درباره مکمل کاهنده التهاب و پشتیبان مفاصل

*بابا آدم؛ از درمان بیماری پوستی تا پاکسازی خون(+عکس)

*گیاهی مفید برای کاهش علائم روده تحریک پذیر تا تسکین علائم سرماخوردگی(+عکس)